Ryzyko naruszenia danych i kradzieży tożsamości: jak się przed tym uchronić?

W ostatnich latach firmy częściej niż kiedykolwiek padają ofiarą ataków mających na celu kradzież danych. Dotyczy to nie tylko dużych organizacji (zapoznaj się na przykład z przebiegiem ataku na Ubera w 2022 r.), ale także małych przedsiębiorstw. Tym drugim, jako że często są gorzej przygotowane i poinformowane, z reguły łatwiej jest wyrządzić krzywdę. 

Kradzież danych może mieć negatywne konsekwencje w wielu aspektach działalności firmy, nie tylko w odniesieniu do zagrożonego systemu informatycznego, ale także na poziomie handlowym, prawnym i ludzkim. Dlatego też gorąco zalecamy wszystkim organizacjom stosowanie się do powyższych zaleceń, aby ograniczyć ryzyko wystąpienia zagrożeń.

Ale firmy to jeszcze nie wszystko – jeszcze bardziej narażeni na tego typu przestępczą działalność są zwykli użytkownicy internetu, którzy nie dysponują specjalistyczną wiedzą i w związku z tym łatwo padają ofiarą oszustów. Spróbujemy się dziś przyjrzeć temu zagadnieniu nieco bliżej.

Typowe rodzaje włamań i kradzieży danych

Kradzież danych może nastąpić na kilka sposobów, a mianowicie:

Phishing

To jeden z najpowszechniejszych cyberataków, który cieszy się coraz większą popularnością dzięki sztucznej inteligencji (AI) i licznym technikom kradzieży tożsamości. Ataki phishingowe mogą przybierać formę fałszywych wiadomości lub dokumentów podszywających się pod znane ofierze osoby lub firmy (na przykład banki internetowe).

Phishing to także jedna z najbardziej skutecznych metod przechwytywania danych. Ta technika polega na tym, że przestępcy wysyłają fałszywe wiadomości, zazwyczaj pocztą elektroniczną lub SMS-em, które udają oficjalne komunikaty znanych firm. Wiadomości te zawierają linki kierujące użytkowników do fałszywych stron internetowych, na których podstępem nakłania się ich do podania swoich danych osobowych, takich jak dane logowania, hasła i numery kart kredytowych.

Typowym zagraniem przestępcy może być na przykład wiadomość informująca Cię o zawieszeniu Twojego konta i związanej z tym konieczności aktualizacji jego ustawień. Alternatywną opcją jest prezentacja wspaniałej oferty, rabatu, promocji, bonusu itp. W tej samej wiadomości znajdziesz odnośnik umożliwiający na przykład przejście na stronę banku online, czy kasyna online, by wykonać w Verde Casino logowanie. Oczywiście strona taka jest fałszywa, wpisane na niej dane zostaną przechwycone przez przestępców.

Kluczem do ochrony przed phishingiem jest zachowanie podejrzliwości w stosunku do nieoczekiwanych wiadomości, takich jak wezwania sądowe, prośby o rejestrację i wyciągi z banków, w których często nie masz nawet zarejestrowanego konta –  a zwłaszcza tych, w których jesteś proszony o podanie poufnych danych. Zawsze sprawdzaj autentyczność nadawcy zanim klikniesz na jakikolwiek link.

Złośliwe oprogramowanie

Jest go coraz więcej i nie należy go ignorować. Również w tym przypadku sztuczna inteligencja może pomóc we wdrażaniu i wykorzystywaniu złośliwego oprogramowania, sprawiając, że aplikacja będzie możliwie najbardziej „niewinna” na pierwszy rzut oka.

Ogółem w 2024 roku w samej tylko Europie ponad 353 miliony osób padło ofiarą wycieków danych, ich ujawnienia i naruszeń. Nie zapominajmy też o tych przypadkach, które nie zostały zgłoszone.. W tym scenariuszu metoda jest nieco inna i może przyjąć dwie podstawowe formy:

• „Podsłuchiwanie”, czyli analizowanie wpisywanych przez użytkownika danych z klawiatury wraz z gromadzeniem danych o odwiedzanych witrynach internetowych. W ten sposób przejęcie danych osobowych, haseł i innych poufnych informacji nie jest trudne.
• „Wymuszanie”, czyli blokowanie urządzenia użytkownika i wyświetlanie komunikatu o konieczności wpłacenia okupu – dopiero wtedy urządzenie będzie mogło być używane dalej.

Luki w systemach operacyjnych i oprogramowaniu

Cyberprzestępcy często wykorzystują luki w zabezpieczeniach oprogramowania w celu uzyskania dostępu do poufnych danych. Tego typu błędy mogą występować w aplikacjach, systemach operacyjnych, a nawet urządzeniach sieciowych.

Cyberprzestępcy wykorzystują je w celu włamania się do systemów, kradzieży informacji lub instalowania złośliwego oprogramowania. Dlatego tak ważne jest aktualizowanie oprogramowania, ponieważ częste aktualizacje eliminują tego typu potencjalne problemy. Ponadto stosowanie zapór sieciowych i innych narzędzi zabezpieczających może pomóc w ochronie przed tego typu atakami.

Jak się przed tym uchronić?

Jeśli chcesz się uchronić przed internetowymi przestępcami, to pamiętaj, że niezwykle istotne jest wdrożenie solidnych środków bezpieczeństwa, takich jak:

• stosowanie trudnych do odgadnięcia, nieoczywistych haseł (jeśli to możliwe, włącz uwierzytelnianie dwuetapowe, aby zapewnić dodatkową warstwę bezpieczeństwa);
• posługiwanie się wyłącznie zaufanymi nośnikami wymiennymi;
• korzystanie z narzędzi do ochrony antywirusowej i zapory sieciowej;
• regularne aktualizacje oprogramowania, zwłaszcza oprogramowania zabezpieczającego;
• unikanie korzystania z oprogramowania pochodzącego z niepewnych źródeł, a w szczególności pirackiego;
• uważne monitorowanie kont bankowych i kart kredytowych, zwracając uwagę na podejrzane transakcje (jeśli nie wykryłeś ataku na swoim urządzeniu).

Nie zapomnij też o regularnym tworzeniu kopii zapasowych ważnych danych — w razie jakiegoś incydentu będziesz mógł odzyskać informacje bez poważniejszych strat.

Jakie są ryzyka związane z wyciekiem danych?

Wyciek danych może mieć poważne konsekwencje zarówno dla osób fizycznych, jak i firm. Na poziomie osobistym ryzyko obejmuje oszustwa finansowe, kradzież tożsamości, a nawet utratę reputacji. Przestępcy mogą na przykład wykorzystać Twoje dane do otwierania kont bankowych, ubiegania się o pożyczki lub dokonywania zakupów w Twoim imieniu, co sprawi, że będziesz mieć za moment ogromny problem do rozwiązania. Co więcej, ujawnione dane osobowe mogą zostać sprzedane w sieci Deep/Dark Web, co utrwala cykl oszustw i wyłudzeń.

Dla przedsiębiorstw skutki mogą być jeszcze bardziej niszczycielskie. Oprócz bezpośrednich strat finansowych, wyciek danych może skutkować surowymi karami finansowymi ze względu na niedopełnienie przepisów o ochronie danych, takich jak RODO. Zaufanie klientów również ulega nadwyrężeniu, co może prowadzić do utraty biznesu i nieodwracalnych szkód dla reputacji marki. Odbudowa po takim incydencie wymaga czasu, zasobów, a w wielu przypadkach konieczności przebudowania całej strategii bezpieczeństwa i relacji z klientami.

W jaki sposób atakujący wykorzystuje uzyskane dane?

Należy również dokładnie zbadać rodzaj skradzionych danych. Jeśli dotyczą one działalności firmy, tajemnic produkcyjnych lub metod działania, istnieje duże ryzyko, że trafią do sprzedaży w Internecie. Pośrednio oznacza to istotny wpływ na działalność handlową: konkurencyjne przedsiębiorstwa mogą zrozumieć sposób działania okradzionej firmy i odpowiednio tę wiedzę wykorzystać. A może ujawnione zostały opatentowane rozwiązanie i tajna wiedza takiej firmy? 

To samo może się tyczyć osób fizycznych. Tutaj szczególnie dotkliwym problemem (nie licząc oczywiście rzeczy oczywistych, jak bezpośrednia kradzież pieniędzy) może być wyciek danych dotyczących historii chorób i stanu zdrowia – co jest wyjątkowo cennym kąskiem na przykład dla firm ubezpieczeniowych.

Ważne jest również, aby nie ignorować faktu, że chociaż dane te mogą nie pojawić się bezpośrednio po kradzieży, jest możliwe (i prawdopodobne), że pojawią się ponownie wiele lat później – na przykład w wyniku phishingu z wykorzystaniem skradzionych informacji kilka lat po tym, jak „burza” minie. Może to mieć katastrofalne skutki i ponownie wpłynąć na firmę lub osobę prywatną.